Niedziele handlowe / Czy piekarnie są otwarte w niedziele ?
Piekarnie rzemieślnicze należą do placówek wyłączonych spod zakazu handlu w niedziele i święta, jednak ich sytuacja prawna nie jest jednoznaczna. Kluczowym kryterium decydującym o możliwości prowadzenia sprzedaży w dni wolne od pracy jest charakter działalności.
Piekarnia może funkcjonować w niedziele wyłącznie wtedy, gdy przeważającą część jej działalności stanowi produkcja i sprzedaż wyrobów własnego wypieku. Rozróżnienie to ma istotne konsekwencje prawne i wymaga od przedsiębiorców prowadzenia szczegółowej dokumentacji potwierdzającej strukturę uzyskiwanych przychodów.
Zgodnie z ustawą z dnia 10 stycznia 2018 roku o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, zakaz handlu nie obowiązuje w piekarniach, cukierniach i lodziarniach, w których przeważająca działalność polega na handlu wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi. Przepis ten znajduje się w artykule 6 ustęp 1 punkt 11 wspomnianej ustawy.
Kluczowym pojęciem w tej regulacji jest określenie "przeważająca działalność". Główny Inspektorat Pracy wyjaśnił, że wyłączone spod zakazu będą te piekarnie i cukiernie, w których przeważająca działalność polega na handlu wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi własnej produkcji. Oznacza to, że sama obecność stoiska piekarniczego w sklepie nie stanowi automatycznej podstawy do otwarcia w niedzielę - decyduje faktyczny udział sprzedaży produktów własnego wypieku w całkowitych przychodach placówki.
Mateusz Morawiecki podkreślił podczas konferencji prasowej w 2022 roku, że wyjątki w ustawie ograniczającej handel w niedziele odnoszą się do niewielkiej produkcji i niewielkiego zbytu. Dodał, że piekarnie i cukiernie mogą korzystać z wyłączenia "o ile rzeczywiście tam w większości sprzedawane są produkty tego typu", co ma zapobiegać nadużywaniu wyjątków przez duże sieci handlowe.
Kluczowym elementem określającym legalność funkcjonowania piekarni w niedziele jest wymóg, aby przychód ze sprzedaży wyrobów piekarniczych i cukierniczych własnej produkcji stanowił co najmniej 40 procent całkowitych przychodów placówki. Próg ten został wprowadzony nowelizacją z 2022 roku w celu uszczelnienia przepisów i ograniczenia praktyk polegających na wykorzystywaniu wyjątków do obchodzenia zakazu handlu.
Piekarnie , które korzystają z wyłączenia opartego na przeważającej działalności, muszą prowadzić ewidencję miesięcznego przychodu ze sprzedaży, z podziałem na przychód z działalności objętej wyłączeniem oraz przychód z pozostałej działalności. Ma to umożliwić kontrolującym organom weryfikację, czy placówka rzeczywiście spełnia kryterium 40 procent przychodów z wyrobów piekarniczych własnej produkcji.
Przeważająca działalność, o której mowa w wyjątkach od zakazu handlu, oznacza rodzaj przeważającej działalności wskazany we wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, określony według Polskiej Klasyfikacji Działalności. Nie wystarczy zatem sam fakt prowadzenia działalności piekarniczej – musi ona stanowić przeważającą część biznesu, co znajduje odzwierciedlenie zarówno w dokumentacji rejestracyjnej, jak i w rzeczywistej strukturze przychodów.
Istotnym elementem warunkującym możliwość korzystania z wyjątku jest wymóg produkcji własnej. Główny Inspektorat Pracy wyjaśnił, że chodzi o handel wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi własnej produkcji, co oznacza, że placówka musi faktycznie produkować sprzedawane wyroby na miejscu lub we własnym zakładzie produkcyjnym.
Za produkcję własną uznaje się proces wytwarzania wyrobów piekarniczych we własnym zakresie, przy wykorzystaniu własnego sprzętu, surowców i pracowników. Nie obejmuje to zatem odsprzedaży pieczywa kupionego od zewnętrznych dostawców, nawet jeśli stanowi ono większość asortymentu sklepu.
W praktyce oznacza to, że tradycyjna piekarnia z własnym piecem, produkująca chleb, bułki i ciastka, może być otwarta w niedziele. Natomiast sklep spożywczy, który sprowadza pieczywo z zewnętrznych piekarni i odsprzedaje je na stoisku piekarniczym, nie spełnia kryterium produkcji własnej i nie może korzystać z wyjątku.
Przepisy nie wymagają, aby produkcja odbywała się bezpośrednio w miejscu sprzedaży. Piekarnia może posiadać odrębny zakład produkcyjny, z którego dostarcza świeże wyroby do punktów sprzedaży. Istotne jest jednak, aby punkty te należały do tego samego przedsiębiorcy i aby produkty były faktycznie wytwarzane przez niego, a nie kupowane od podmiotów trzecich.
Wyjątek dla piekarni dotyczy wyłącznie wyrobów piekarniczych i cukierniczych własnej produkcji. Katalog ten obejmuje szeroki wachlarz produktów typowych dla piekarni rzemieślniczych.
Wyroby piekarnicze
Wyroby cukiernicze
Przepisy nie narzucają piekarniom konkretnych godzin otwarcia w niedziele i święta. Teoretycznie piekarnia może funkcjonować przez całą dobę, jeśli uzna to za ekonomicznie uzasadnione. W praktyce jednak większość piekarni rzemieślniczych w niedziele pracuje w ograniczonych godzinach, zazwyczaj w porze przedpołudniowej.
Na podstawie praktyki rynkowej można wskazać, że piekarnie otwarte w niedziele zazwyczaj pracują:
Takie godziny pracy wynikają z charakteru popytu na świeże pieczywo – klienci przychodzą głównie rano, aby kupić świeże bułki na śniadanie. Po godzinach południowych ruch w piekarniach zazwyczaj maleje, co czyni dalsze prowadzenie sprzedaży nieopłacalnym ze względu na koszty utrzymania punktu oraz wynagrodzenia pracowników.
Szczególną sytuację mają piekarnie zlokalizowane w centrach handlowych. Choć formalnie podlegają wyjątkowi od zakazu, ich faktyczna działalność w niedziele niehandlowe napotyka na praktyczne trudności.
W niedziele niehandlowe większość galerii handlowych pozostaje zamknięta, co uniemożliwia klientom dostęp do znajdujących się wewnątrz piekarni. Nawet jeśli piekarnia ma prawo prowadzić sprzedaż, brak możliwości wejścia klientów do budynku czyni to niemożliwym w praktyce.
Niektóre galerie udostępniają w niedziele niehandlowe wybrane wejścia prowadzące bezpośrednio do strefy gastronomicznej, gdzie zlokalizowane mogą być także piekarnie. W takich przypadkach piekarnia może funkcjonować, jednak ruch klientów jest znacznie ograniczony w porównaniu do dni powszednich.
Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w niedziele handlowe. Gdy galerie otwierają swoje podwoje, piekarnie odnotowują znaczący wzrost sprzedaży związany z dużym natężeniem ruchu klientów robiących zakupy w innych sklepach. W te dni piekarnie w galeriach funkcjonują zazwyczaj w pełnych godzinach otwarcia centrum, czyli od godziny dziesiątej do dwudziestej lub dwudziestej drugiej.
Z uwagi na wysokie koszty operacyjne (czynsz w galerii, media, wynagrodzenia) wiele piekarni rezygnuje z otwierania w niedziele niehandlowe, nawet jeśli formalnie mają do tego prawo. Niewielki ruch klientów nie rekompensuje kosztów funkcjonowania punktu sprzedaży. Inna kalkulacja dotyczy niedziel handlowych, gdy wzmożony ruch przekłada się na rentowność sprzedaży.
Dla konsumentów poszukujących świeżego pieczywa w niedzielę kluczowe jest zlokalizowanie piekarni, która faktycznie korzysta z wyjątku i pozostaje otwarta.
Najłatwiej znaleźć otwarte piekarnie wśród małych, lokalnych placówek rzemieślniczych. Są to zazwyczaj punkty dobrze znane mieszkańcom danej dzielnicy lub miejscowości, często prowadzone przez właściciela i jego rodzinę. Warto zapytać sąsiadów lub sprawdzić lokalną grupę na mediach społecznościowych.
Wpisanie w Google Maps lub wyszukiwarkę internetową frazy "piekarnia otwarta niedziela" wraz z nazwą miejscowości pomoże zidentyfikować placówki, które deklarują pracę w dni wolne. Mapy Google często wyświetlają aktualne godziny otwarcia na podstawie danych dostarczonych przez właścicieli.
Piekarnie zlokalizowane przy stacjach benzynowych często korzystają z podwójnego wyjątku – zarówno jako piekarnie, jak i jako punkty handlowe na terenie stacji paliw. Takie placówki zazwyczaj są otwarte przez całą dobę siedem dni w tygodniu.
Piekarnie należą do placówek wyłączonych spod zakazu handlu w niedziele i święta, jednak możliwość skorzystania z tego wyjątku jest uwarunkowana spełnieniem rygorystycznych kryteriów. Kluczowe znaczenie ma wymóg, aby przeważająca działalność placówki – rozumiana jako co najmniej 40 procent przychodów – polegała na sprzedaży wyrobów piekarniczych i cukierniczych własnej produkcji.
Wymóg ten skutecznie oddziela tradycyjne piekarnie rzemieślnicze, które mogą legalnie funkcjonować w niedziele, od sklepów spożywczych posiadających jedynie stoiska z pieczywem. Produkcja własna, prowadzenie ewidencji przychodów oraz ograniczenie sprzedaży wyłącznie do wyrobów piekarniczych to fundamenty prawnej konstrukcji wyjątku.
W praktyce z wyjątku korzystają przede wszystkim małe piekarnie rodzinne, w których za ladą stoi właściciel lub członkowie jego rodziny. Duże sieci piekarnicze napotykają na trudności związane z zakazem zatrudniania pracowników etatowych, co ogranicza ich możliwości działania w niedziele. Piekarnie w galeriach handlowych, mimo formalnego prawa do sprzedaży, często pozostają zamknięte w niedziele niehandlowe ze względów ekonomicznych.
Dla konsumentów poszukujących świeżego pieczywa w niedzielę najlepszą opcją są lokalne piekarnie rzemieślnicze, które zazwyczaj funkcjonują w godzinach przedpołudniowych. Przed udaniem się do konkretnej placówki warto zweryfikować jej godziny otwarcia telefonicznie lub za pomocą map internetowych.
System wyjątków dla piekarni stanowi element szerszej konstrukcji prawnej mającej na celu pogodzenie zakazu handlu w niedziele z potrzebami konsumentów w zakresie dostępu do świeżych produktów spożywczych. Jak pokazuje praktyka, przepisy te realizują swój cel, chroniąc jednocześnie tradycyjne rzemiosło piekarnicze przed nieuczciwą konkurencją ze strony dużych sieci handlowych próbujących obchodzić zakaz.
Źródła:
Ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta
Interpretacji Głównego Inspektoratu Pracy
Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie ewidencji przychodów
Praktyki rynkowej i orzecznictwa
Artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. W przypadku wątpliwości dotyczących interpretacji przepisów zaleca się konsultację z prawnikiem specjalizującym się w prawie gospodarczym.
Święta
Dni wolne 