Prezydent skierował ustawę o wolnej Wigilii do Trybunału Konstytucyjnego

27 grudnia 2024 roku prezydent Andrzej Duda podjął decyzję o skierowaniu do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli następczej ustawy o wolnej Wigilii. Jednocześnie podpisał ustawę, co oznacza, że od 2025 roku Wigilia będzie dniem wolnym od pracy dla wszystkich pracowników.

Jak poinformowała Małgorzata Paprocka, Szef KPRP, kontrola konstytucyjna nie obejmie kwestii wolnej Wigilii, ale dotyczy innych aspektów nowelizacji budzących kontrowersje wśród partnerów społecznych.

Przyczyny skierowania do TK

Decyzja prezydenta była odpowiedzią na uwagi organizacji pracowniczych, które wskazywały na dyskryminacyjny charakter regulacji wobec pracowników handlu. Minister Paprocka wyjaśniła, że wątpliwości były podnoszone podczas konsultacji prowadzonych w Pałacu Prezydenckim z przedstawicielami pracodawców i pracowników.

Szczególnie aktywna była "Solidarność", która kładła nacisk na nierówne traktowanie pracowników zatrudnionych w handlu przez nowe przepisy. Organizacje zwracały również uwagę na brak odpowiednich konsultacji ustawy i zaskoczenie obu stron społecznych jej ostatecznym kształtem.

Problem dyskryminacji pracowników handlu

Głównym problemem okazał się mechanizm wprowadzony w ustawie. Chociaż projekt był początkowo pozytywnie przyjęty przez pracowników handlu, parlamentarne poprawki zmieniły jego charakter. W efekcie ustawa w ostatecznym kształcie przestała być korzystna dla tej grupy zawodowej.

Prezydent Duda podczas wywiadu dla RMF FM wyjaśnił istotę problemu: pracownicy handlu w Wigilię zwykle pracują krócej (do godziny 14:00), natomiast pracując w dodatkową niedzielę grudnia będą musieli pracować w pełnym wymiarze czasowym - czyli o kilka godzin dłużej niż dotychczas

"Nam się to po prostu nie opłaca i czujemy się trochę oszukane" - tak prezydent cytował swoje rozmówczynie pracujące w handlu, z którymi rozmawiał podczas konsultacji.

Konsultacje społeczne w Pałacu Prezydenckim

W pierwszej połowie grudnia 2024 roku prezydent Duda zaprosił do Pałacu Prezydenckiego przedstawicieli pracowników i pracodawców na konsultacje społeczne w sprawie nowelizacji. Były to jedyne konsultacje przeprowadzone w tej sprawie, co również budziło zastrzeżenia.

Podczas konsultacji prezydent zwrócił uwagę na istotną zmianę, jaka zaszła w projekcie ustawy na etapie prac parlamentarnych. Poprawki wprowadzone do pierwotnie pozytywnie ocenianego przez pracowników projektu zmieniły go w sposób dla nich niekorzystny.

Prezydent Duda podkreślił, że "głosy były rozdzielone po połowie", co wskazuje na brak jednomyślności wśród uczestników konsultacji co do oceny przepisów.

Zmiany wprowadzone nowelizacją

Nowelizacja ustawy o dniach wolnych od pracy, uchwalona przez Sejm pod koniec listopada 2024 roku, wprowadza dwie główne zmiany:

Wolna Wigilia - od 2025 roku 24 grudnia będzie dniem wolnym od pracy dla wszystkich pracowników, w tym zatrudnionych w placówkach handlowych. Dotychczas Wigilia była dniem roboczym do godziny 14:00.

Dodatkowe niedziele handlowe od 2025 roku trzy niedziele poprzedzające Wigilię będą handlowe, co ma kompensować utratę przychodów związaną z wolną Wigilią

Mechanizm kontroli następczej

Prezydent zdecydował się na kontrolę następczą, co oznacza, że ustawa wchodzi w życie zgodnie z planem, ale wybrane przepisy zostaną poddane ocenie Trybunału Konstytucyjnego. Jak wyjaśniła minister Paprocka, kontrola obejmie "punktowo, w tych aspektach, które budzą duże zaniepokojenie partnerów społecznych".

Takie rozwiązanie pozwala na wprowadzenie wolnej Wigilii - co było głównym celem ustawy i nie budzi kontrowersji - przy jednoczesnym zbadaniu konstytucyjności przepisów dotyczących pracowników handlu.

Kontekst prawny i społeczny

Wypowiedzi ministra Domańskiego wskazują na możliwość rozpoczęcia prac nad zmianami w przepisach dotyczących handlu w niedziele. Brak zgody w koalicji oznacza jednak, że ewentualne zmiany nie będą wprowadzone w najbliższym czasie bez szerszej debaty politycznej i społecznej. 

Decyzja prezydenta odzwierciedla jego rolę jako strażnika konstytucyjności prawa i mediatora w sporach społecznych. Wybór kontroli następczej pozwolił na uniknięcie całkowitego zablokowania ustawy przy jednoczesnym zabezpieczeniu praw pracowników.

Perspektywy rozstrzygnięcia

Trybunał Konstytucyjny będzie musiał ocenić, czy przepisy dotyczące pracowników handlu naruszają zasady równego traktowania i proporcjonalności. Wyrok może prowadzić do konieczności nowelizacji ustawy lub potwierdzenia jej zgodności z konstytucją. 

Niezależnie od ostatecznego rozstrzygnięcia, sprawa pokazuje potrzebę lepszych konsultacji społecznych na etapie tworzenia prawa oraz uwzględniania głosów wszystkich zainteresowanych stron, szczególnie tych najbardziej dotkniętych zmianami.

Źródła: Kancelaria Prezydenta RP, RMF FM
28-12-2024